नवराज कट्टेल
विराटनगर, माघ १ गते । स्वदेशी चिनी मिल सञ्चालकको दबाबमा सरकारले भन्सार दर शतप्रतिशत वृद्धि गरेर आयातमा नियन्त्रण गरेको भए पनि त्यसको कुनै प्रभाव भने देखिएको छैन । सरकारले चिनीको भन्सार दर १५ प्रतिशतबाट ३० प्रतिशत बनाउने निर्णय गर्दासमेत आयातको अवस्था उस्तै देखिएको हो ।
नेपालमा आवश्यकताभन्दा बढी चिनी आयात भएको चिनी मिल सञ्चालकको दबाबमा २०७४ वैशाख ४ गते सरकारले भन्सार दर वृद्धि गरेको थियो । भन्सार दर वृद्धि गरेपछिको आठ महिनामा विराटनगर भन्सार कार्यालय हुँदै नेपाल भित्रिएको चिनीको तथ्याङ्कसमेत गत आर्थिक वर्षको अनुपातमै देखिएको छ ।
स्वदेशी उद्योगलाई प्रोत्साहन गर्न भन्दै सरकारले चिनीको भन्सार दर वृद्धि गर्ने निर्णय गरेपछि पनि नेपालमा चिनी आयात नरोकिएको भन्सार तथ्याङ्कले देखाएको हो ।
आर्थिक वर्ष २०७४÷७५ को साउनदेखि वैशाखसम्म नौ महिनामा विराटनगर भन्सार कार्यालयबाट ३८ हजार ६५३ मेट्रिक टन चिनी आयात भएको तथ्याङ्क छ । यो अवधिमा भन्सार दर १५ प्रतिशत रहेको थियो ।
सरकारले चिनीको भन्सार दर वृद्धि गरेर ३० प्रतिशत पु¥याएपछि २०७४ वैशाखदेखि २०७५ मङ्सिरसम्मको आठ महिनामा २९ हजार ७१८ मेट्रिक टन चिनी भन्सार जाँचपास हुँदै नेपाल भित्रिएको देखिन्छ । गत आर्थिक वर्षमा विराटनगर भन्सार कार्यालय हुँदै नेपाल आयात हुने वस्तुमा चिनी दोस्रो नम्बरमा पर्दछ ।
भन्सार कार्यालयका सूचना अधिकृत मणिराम पौडेल हाराहारी आयात तथ्याङ्क देखिनुमा माग भइसकेको चिनी कारण रहेको बताउनुहुन्छ । आयात कर्ताले १५ प्रतिशत भन्सार दर रहँदा अत्यधिक रूपमा माग गरेको चिनी ३० प्रतिशत भन्सार दर कायम हुँदा भित्रिएको उहाँको दाबी छ ।
सरकारले नेपाली चिनी उद्योगीको दबाबमा आयात नियन्त्रण गर्न गरेको निर्णयमा उद्यमीहरूले धोखा दिएको निष्कर्ष निकालेको छ ।
उद्योग सङ्गठन मोरङले विराटनगरमा तीन दिनअघि शुक्रबार आयोजना गरेको करसम्बन्धी छलफलमा सङ्घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासनमन्त्री लालबाबु पण्डितले स्वदेशी चिनी उद्योगीलाई संरक्षण गर्न सरकारले चिनीको भन्सार मूल्याङ्कन र भन्सार महसुल बढाउने निर्णय गर्दा दशैँ तिहारमा सरकारले धोखा पाएको खुलासा गर्नुभएको थियो ।
मन्त्री पण्डितले भन्नुभएको थियो, पछि कुरा बुझ्दा त चिनी उद्योगीले नै चिनीको पैठारी पनि गर्दा रहेछन् । उद्योगी पनि आफै र आयातकर्ता पनि आफै, वादी र प्रतिवादी आफै, यस्तो दोहोरो चरित्र रहेछ ।
पाकिस्तानले चिनी निर्यातमा अनुदान दिएसँगै नेपालमा चिनी आयातमा प्रतिस्पर्धा बढेको थियो । एकैपटक धेरै पैठारीकर्ताले एलसी खोलेर माग गरेको चिनी भन्सार दर वृद्धिपछि समेत आइरहेकोले आयात तथ्याङ्क हाराहारीमा देखिएको बताइन्छ ।
विराटनगर भन्सार कार्यालय हुँदै ४० आयातकर्ताले चिनी पैठारी गर्दै आएका छन् । त्यसमध्ये मोरङ र सुनसरी औद्योगिक करिडोरभित्रका पैठारीकर्तासँगै उद्योगीसमेतको सङ्ख्या १९ रहेको छ । त्यसपछि काठमाडौँ, भक्तपुर, ललितपुर, रूपन्देही, बारा र पर्साका आयातकर्ताले समेत विराटनगर भन्सार नाका प्रयोग गरेर चिनी भित्र्याएका छन् ।
विराटनगरमा दुगड ग्रुपले ज्ञान इन्टरप्राइजेजको नाममा, बोहरा ग्रुपले बोहरा कन्सर्न, सिमरन एग्रो इन्टरप्राइजेज र जयसानी ट्रेड कन्सर्नको नाममा, काबरा ग्रुपले क्वालिटी कन्फेक्सनरी, क्वालिटी डाइट एन्ड फुड्स प्रोडक्ट, क्वालिटीले स्न्याक्सको नाम चिनी आयात गरेका छन् ।
यसैगरी सारडा ग्रुपले न्युट्री फुड्स प्रालिमार्फत चिनी आयात गरेको देखिन्छ । नेपालमा वार्षिक चिनीको खपत दुई लाख ५० हजार मेट्रिक टन रहेको बताइन्छ । नेपालमा गत वर्ष ११ वटा चिनी उद्योगले एक लाख ७८ हजार मेट्रिक टन चिनी उत्पादन गरेका थिए भने दुई लाख ३६ हजार मेट्रिक टन चिनी नेपालमा विदेशबाट भित्रिएको थियो ।
