डा.पार्थ गुरागाई, सामुदायिक चिकित्सा विभाग,
विराट मेडिकल कलेज
नेपालमा महान चाड दशैं नजिकिँदै गर्दा मासुजन्य उपभोगमा उल्लेखनीय वृद्धि हुने गर्छ। विशेषगरी यस समयमा बधशालामा धेरै जनावरहरू काटिन्छन् र मासु बजारमा बिक्री गरिन्छ। उपभोक्ताहरूले उपभोग गर्ने मासु स्वास्थ्यकर हुनु अत्यावश्यक छ, ताकि स्वास्थ्यसम्बन्धी जोखिमबाट जोगिन सकियोस्। बधशाला र मासु पसलहरूले स्वास्थ्य मापदण्ड पूरा गर्नु आवश्यक छ, जसलाई स्वास्थ्य निरीक्षकहरूले नियमित रूपमा अनुगमन गर्नुपर्छ। बिराटनगर महानगरपालिकाले यस्ता ठाउँहरूमा निगरानी कसरी गर्न सक्छ भन्ने विषयमा केही सल्लाहहरू यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ।
स्वास्थ्यकर बधशालाका मापदण्डहरू
स्वस्थ र स्वच्छ मासु सुनिश्चित गर्न बधशालामा तल उल्लेखित कुराहरू अनिवार्य रूपमा पूरा गर्नुपर्छ:
१.जनावरहरूको अवस्था:
काटिन लागेका जनावरहरू स्वस्थ हुनु आवश्यक छ। जनावरहरू रोगी, दुर्बल, वा संक्रमणयुक्त हुनु हुँदैन। बधशालामा जनावरको शारीरिक परीक्षण गरेर मात्र काट्ने अनुमति दिनुपर्छ।
२.सफाइ र स्वच्छता:
बधशाला भित्रको वातावरण अत्यन्तै सफा र स्वास्थ्यकर हुनुपर्छ। फोहोर, हिलो, र धुलो नभएको सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ। सफा पानीको आपूर्ति, राम्रो निकास प्रणाली, र अपशिष्ट व्यवस्थापन प्रणालीले काम गर्नुपर्छ।
३.जनावरहरू बध गर्ने प्रक्रिया:
जनावरहरूको बध गर्दा वैज्ञानिक तरिकाबाट तथा कम पीडा हुने गरी बध गर्नुपर्छ। यसले जनावरहरूको स्वास्थ्य अवस्थालाई सुनिश्चित गर्नुका साथै मासुको गुणस्तरमा पनि सुधार ल्याउँछ।
४.बधशालामा काम गर्ने कर्मचारीहरू:
बधशालामा काम गर्ने व्यक्तिहरूले व्यक्तिगत स्वच्छतामा ध्यान दिनुपर्छ। उनीहरूले सफा कपडा, डिस्पोजेबल ग्लोभ्स, र मास्क लगाउनुपर्छ। उनीहरूको स्वास्थ्य अवस्थाको नियमित परीक्षण हुनुपर्छ ताकि उनीहरूले कुनै संक्रमण फैलाउने जोखिम नबोकून्।
५.संग्रहण र प्रशोधन:
मासु काटेपछि यसको सही तापक्रममा भण्डारण गर्नुपर्छ। मासु प्रशोधन, प्याकेजिङ, र वितरण गर्दा तापक्रम नियन्त्रणमा रहनुपर्छ ताकि मासुमा जीवाणुजन्य संक्रमण फैलन नपाओस्।
६.प्रमाणपत्र र कानुनी मापदण्ड:
प्रत्येक बधशालाले सरकारी मान्यता प्राप्त स्वास्थ्य प्रमाणपत्र लिनुपर्छ। सरकारी मापदण्डअनुसार बधशाला सञ्चालन गर्नुपर्ने हुन्छ, र स्थानीय प्रशासनको अनुगमनमा रहनुपर्छ।
स्वास्थ्य निरीक्षकहरूले निरीक्षण गर्ने प्रमुख क्षेत्रहरू
स्वास्थ्य निरीक्षकहरूले बधशाला र मासु पसलहरू निरीक्षण गर्दा निम्न क्षेत्रहरूमा ध्यान दिनुपर्छ:
१.सफाइ र सरसफाइका मापदण्डहरू
२.जनावरहरूको स्वास्थ्य परीक्षण
३.सुरक्षित मासु प्रशोधन र भण्डारण
४.कर्मचारीहरूको व्यक्तिगत स्वच्छता र स्वास्थ्य अवस्था
५.वातावरणीय स्वच्छता (बधशाला वरिपरि सफाइ)
६.बधशालामा जीवाणुरहित उपकरणहरूको प्रयोग
विराटनगर महानगरपालिकाले कसरी अनुगमन गर्न सक्छ?
विराटनगर महानगरपालिकाले निम्न कदमहरू लिएर मासु पसलहरू र बधशालाहरूलाई व्यवस्थित र स्वस्थ बनाउन मद्दत गर्न सक्छ:
१.नियमित अनुगमन र निरीक्षण:
महानगरपालिकाले प्रत्येक बधशाला र मासु पसलको नियमित निरीक्षण गर्न स्वास्थ्य निरीक्षकहरूलाई खटाउनुपर्छ। यदि कुनै पनि मापदण्ड पूरा नगरेको भेटिएमा तुरुन्त कारबाही गर्नुपर्छ।
२.स्वास्थ्य र सरसफाइसम्बन्धी तालिम:
बधशाला र मासु पसलका संचालक तथा कामदारहरूलाई स्वास्थ्य र सफाइ मापदण्डबारे तालिम दिने व्यवस्था गर्नुपर्छ। यसले उनीहरूको कार्यस्थलमा सरसफाइ कायम राख्न मद्दत पुर्याउँछ।
३.स्वास्थ्य प्रमाणपत्रको अनिवार्यता:
प्रत्येक बधशालामा काटिएको जनावरको स्वास्थ्य परीक्षणपछि मात्र मासु विक्री गर्न अनुमति दिनुपर्छ। स्वास्थ्य प्रमाणपत्र अनिवार्य बनाउनुपर्छ।
४.अनुगमनको डिजिटल प्रणाली:
महानगरपालिकाले डिजिटल प्लेटफर्ममार्फत बधशाला र मासु पसलहरूको रेकर्ड राख्न सक्छ, जसले गर्दा अनुगमन कार्यलाई थप प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ।
५.सजायको व्यवस्थापन:
यदि कुनै पसल वा बधशालाले मापदण्डको उल्लङ्घन गर्छ भने कानूनी कारबाहीका साथै आर्थिक जरिवाना वा अनुमति खारेज गर्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ।
निष्कर्ष
दशैंको समयमा मासुको माग अत्यधिक हुन्छ, र यस्तो अवस्थामा बधशालाहरूले उच्च स्वास्थ्य मापदण्ड पालना गर्नु अनिवार्य हुन्छ। विराटनगर महानगरपालिकाले नियमित निरीक्षण, प्रभावकारी अनुगमन, र कडा कारबाहीमार्फत यसलाई सुनिश्चित गर्न सक्दछ। जनताको स्वास्थ्यको लागि स्वस्थ मासु आवश्यक छ, र यसका लागि बधशाला र मासु पसलहरूले जिम्मेवार रूपमा काम गर्नुपर्छ।
