विचार - नेपाल भारत सीमा विवाद समाधानको रामवाण
कोरोना कहरका वीच हालै एकतर्फी अन्यायपूर्ण भारतीय अतिक्रमण र नेपालकोे जवाफवाट नेपाल भारत सम्वन्ध तनावपुर्ण अवस्थामा पुगेको छ । तर रमाइलो के छ भने भारत यसपटक पुर्ण रुपमा एक्सपोज भएको छ । भुकम्पले थलिएको वेला भारतीय नाकाबन्दीले पिल्सिएको र केपी ओली नेतृत्वको सरकारको अडानले भारत पछि हट्न वाध्य भएको नजीर नेपालीहरुले विर्सेका छैनन ।
पछिल्लो प्रकरणमा नेपाली जनमानसमा आगामी दिनहरुको विषयमा विभिन्न आशंकाहरु अवश्य छन । तर हामीले यसबेला नेपालको हितमा अभुतपूर्व एकता प्रदर्शन गरेका छौ । यो तनावको समयमा सैनिक वा फौजी समाधानका अतिवादी सोच र भारत रिसाउंछ भन्ने आत्मसमर्पणवादी सोच दुवै घातक छन ।
यो समस्या समाधान गर्न कुरा लम्व्याउने, सरकारलाई थकाउने, आफ्ना एजेन्ट मार्फत माईक्रो म्यानेजमेन्ट गरेर नेपालको सरकारै परिवर्तन गराउने, सरकारी कर्मचारीलाई डर वा लोभ देखाउने जस्ता जुनसुकै हदका विभिन्न भारतीय रणनीति र षड्यन्त्र विरुद्ध दृढतापूर्वक डटेर र पुरा तयारीका साथ वार्ता र दिग्दर्शक परिपक्व कुटनैतिक पहलवाट मात्र सम्भव छ । नेपालमा अहिले राष्ट्रवादी नेता केपी ओलीको वहुमतको सरकार छ र हामीसंग हाम्रो कालापानी लिपुलेक र लिम्पियाधुरा माथिको दावीको एक एक प्रमाण छन । सारा जनता सरकार संग यो मुद्दा मा एक छन । यो सही मौका हो ।
त्यसैले सरकारलाई नेपाल भारत वीचमा रहेका आम समस्याहरु समाधान गर्न केही सुझावहरु पेश गर्ने जमर्को गरेको छु । सुझावहरु निम्नानुसार छन् ।
१. संयुक्त राष्ट्र संघको निगरानीमा भारत नेपाल द्विपक्षीय शक्तिशाली सीमा आयोग वनाई तराई स्थित सीमाको दशगजा क्षेत्रमा दुवैतर्फ १/१ किलोमिटर क्षेत्र खालि गराउने, विस्थापित जनतालाई सोधभर्ना वा क्षतिपूर्ति दिने, वांगो टेढो सीमानालाई सीधा वनाउने, वीचमा तारवार पर्खालसहितको लाईन अफ कन्ट्रोल वनाउने, लाईन अफ कन्ट्रोलको दुवैतर्फ सडक वनाउने र हरेक ५/५ किलोमिटरमा गेटहरु वनाउने, वारी पारी आउने जानेहरुलाई अनिवार्य पासको व्यवस्था गराउने ।
२. सीमाको निगरानीमा सेना र शसस्त्र प्रहरी मिलाएर सीमा सुरक्षा दस्ता वनाउने, आवश्यक परे दरवन्दी थप गर्ने र पक्की विओपी राख्ने
३. पहाडी र हिमाली सीमाक्षेत्रमा राज्यविहीनता अन्य गर्ने, आवश्यक पुर्वाधारहरु निर्माण गर्ने, नेपालबाट नेपाल जान भारतको वाटो प्रयोग गर्नुपर्ने , भारतीय वजारमा आश्रित हुनुपर्नाले स्वत त्यस क्षेत्रमा राष्ट्रिय भावनामा क्षति भएको छ र भारत तथा चीनलाई सजिलो भएको छ ।
४. तराइको समथर भूभागमा महेन्द्र राजमार्ग दक्षिण र भारतीय सीमा उत्तर, आवास क्षेत्र, कृषि क्षेत्र र वन क्षेत्र कायम गरी कृषि र वनक्षेत्र को जमीनको कित्ताकाट र विक्री वन्द गर्ने ।
५. नेपाल भारत सीमामा १ किलोमिटर र महेन्द्र राजमार्ग उत्तर एकिकृत वस्तीका अपार्टमेन्टहरु वनाउने र कृषिको लागि तराईको उर्वर जमिनको चक्लाबन्दी गर्ने र आधुनिक कृषि प्रणाली लागु गरी कृषिमा आत्मनिर्भर वन्ने ।
६. मेची र महाकाली नदीको हाल कायम शीरदेखि सीमासम्म हालको वहावलाई आधार मानि नेपाल तर्फ कटान रोक्न तटवन्ध वनाउने र वहावलाई नै सीमा मान्ने । सीमा नदीहरुमा कुनै पनि विद्युत वा सिचाई आयोजना का नाममा पुर्वाधार दुवै देशले नवनाउने । वनेका सम्झौताहरु खारेज गर्ने ।
७. भारतसंग काकडभिट्टा फुलवारी वंगलावंध सडक चार लेनको वनाउने र भारतलाई निस्चित कर तिरेर वेरोकटोक र विना चेकजाँच नेपालले आयात निर्यात गर्न पाउने ब्यापार सन्धि गर्ने ।
८. भारतसंग कुनै अनुदान, सहयोग, रीण नलिने,
किनकि उ दुई चारवटा एम्बुलेन्स, दुई-चार वटा विद्यालय भवन, फोहोर उठाउने मिसिन दिएर भुलाउने र चीन र पाकिस्तान देखाएर हाम्राे सीमा निरन्तर मिच्ने काम गरिरहेको छ ।
९. भारतीय न्युज च्यानल निषेध गर्ने तथा लगायत सांस्कृतिक अतिक्रमणका साधनहरुमा क्रमशः कडाई गर्ने ।
१०. भारतमा व्यापार नोकरी वा मजदुरी गर्न जान वा नेपाल आउन पाउने, तर भारतीय र वेलायती र सिंगापुर सेना, प्रहरीमा हुने भर्ती यसैपालि देखि सदाका लागि वन्द गर्ने । यो कारणले हाम्रो स्वाभिमानमा चोट परेको छ ।
११. नेपालमा वि सं २०५० यता वितरण गरिएका नागरीकताहरु, एउटा उच्चस्तरीय आयोग गठन गरी जांचवुझ गर्ने, विधि नपुगेका र फर्जी प्रमाण मा आधारित नागरिकता खारेज गर्ने । नेपाली नागरिकताधारी मधेसी मुलका नागरीकहरुलाई राज्यका तर्फवाट गरिने हेयपूर्ण व्यवहार कठोरता पुर्वक नियन्त्रण गर्ने ।
१२.आजसम्मका सबै असमान सन्धि सम्झौताहरु खारेज गरी, नेपाली हित रक्षा हुनेगरी नयाँ सन्धि हरु गर्ने ।
अन्ततः
यी सुझाव हरु लागुहुंदा नेपाललाई त फाईदा छ नै, भारतलाई पनि सीमापार आतंकवाद, लागुऔषध ओसारपसार, मानव तस्करी, नक्कली नोट तस्करी, वन्यजन्तु तस्करी रोक्न असाध्यै सजिलो हुनेछ । त्यसपछि हामी वीचको सदियौं पुरानो सांस्कृतिक राजनीतिक आर्थिक सम्वन्ध नयाँ उचाईमा पुग्नेछ । समस्याहरु समाधान हुनेछन् र हाम्रो नेपाली सार्वभौमिकता सदाका लागि रक्षा हुनेछ ।
धन्यवाद ।
