विराटनगर । चिया उत्पादनको उद्गम भूमि इलाममा चिया र अलैँची बारे व्यवस्थित रुपमा अनुसन्धान गरिने भएको छ । यसका लागि चिया तथा अलैँची अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गरिने भएको छ ।
राष्ट्रिय व्यावसायिक कृषि अनुसन्धान कार्यक्रमअन्तर्गत अनुसन्धान केन्द्र स्थापना हुने भएको हो ।
इलाम नगरपालिका–१ साँखेजुङमा बन्ने अनुसन्धान केन्द्रका लागि प्रारम्भिक चरणको काम सुरु भइसकेको छ । स्थानीय तीनजनाले केन्द्रका लागि निःशुल्क रुपमा जग्गा दान गरेका छन् ।
केन्द्रका लागि जग्गा व्यवस्थापनको काम इलाम नगरपालिकाले गरिरहेको छ । पहिलो चरणमा भवनलगायत संरचना निर्माणका लागि १३ रोपनी क्षेत्रफललाई सम्याइएको छ । भवन निर्माणका लागि ठेक्का लागिसकेको इलाम नगरपालिकाका प्रमुख केदार थापाले बताए ।
अनुसन्धान केन्द्रका लागि इलाम नगरपालिका–१ स्थित साँखेजुङमा ४२ रोपनी जग्गा प्राप्त भएको छ । स्थानीय रेतनाथ दाहालले १३ रोपनी, मित्र दाहालले १४ रोपनी तथा देवी दाहालले १५ रोपनी जग्गा हस्तान्तरण गरेको इलाम नगरपालिका–४ का वडाध्यक्ष तथा इलाम नगरपालिका प्रवक्ता नुतनदेव दुलालले बताए ।
अनुसन्धान केन्द्रका लागि एक सय रोपनीभन्दा बढी जमिन आवश्यक पर्नेमा ४२ रोपनी जग्गा प्राप्त भइसकेको र अब थप ५२ रोपनी जग्गा आवश्यक रहेको दुलालको भनाइ छ ।
डेढ शताब्दीभन्दा अघि नेपालमै पहिलो पटक इलामबाट चिया खेती सुरु भएको इतिहास छ । जिल्लाभरि हजारौं किसानले चिया खेती गरिरहेका छन् ।
इलामबाट बिस्तार भएर पाँचथर, झापा, धनकुटालगायत अन्य थुप्रै जिल्लामा चिया खेती भइरहेको छ ।
यसैगरी, अलैँची उत्पादनका लागि पनि इलाम उर्बर जिल्ला मानिन्छ । यहाँबाट वर्षेनि ठूलो परिमाणमा अलैँची उत्पादन भइ निर्यात हुने गरेको छ ।
छिमेकी जिल्लाहरु पाँचथर, ताप्लेजुङ र अन्यत्र पनि अलैँची खेती मनग्य हुने गरेको छ ।
अब यी दुबै मुख्य उत्पादनबारे अनुसन्धान गर्न व्यवस्थित केन्द्र स्थापना भएपछि खेतीमा देखिएको समस्या, रोग, उत्पादनसँग सम्बन्धित अन्य प्राविधिक पक्षहरुबारे सुक्ष्म रुपमा जानकारी लिन सकिने चिया उद्यमी निर्मला कट्टेलको भनाइ छ ।
