-विवेक दाहाल
नेपालको वर्तमान शैक्षिक प्रणालीले युवाहरूलाई रोजगार योग्य सीप र ज्ञान प्रदान गर्न असफल भएको कुरा व्यापक रूपमा स्वीकार गरिएको छ। हरेक वर्ष हजारौं विद्यार्थीहरू शैक्षिक संस्थाबाट उत्तीर्ण हुन्छन्, तर धेरैले आफ्नो योग्यता अनुरूपको रोजगारी पाउन संघर्ष गर्नुपर्छ। यो समस्याको मुख्य कारण शिक्षा र श्रम बजारको आवश्यकताबीचको असंगति हो। यस खाडललाई पुर्न र नेपाली युवाहरूलाई सशक्त बनाउन, उद्योग र शिक्षण संस्थाहरू बीचको सहकार्य अपरिहार्य छ।
१. पाठ्यक्रममा व्यावहारिकता:
वर्तमान पाठ्यक्रमहरू धेरैजसो सैद्धान्तिक ज्ञानमा केन्द्रित छन्, जसले विद्यार्थीहरूलाई वास्तविक जगतका चुनौतीहरूको सामना गर्न तयार पार्दैन। उद्योगहरूसँगको सहकार्यले शिक्षकहरूलाई पाठ्यक्रम विकास गर्न मद्दत गर्न सक्छ जसले सीप-आधारित शिक्षा, प्रायोगिक तालिम, र उद्योग-विशिष्ट ज्ञानलाई प्राथमिकता दिन्छ। उदाहरणको लागि, सूचना प्रविधि कम्पनीहरूले कम्प्युटर विज्ञान पाठ्यक्रममा नवीनतम प्रोग्रामिङ भाषाहरू र सफ्टवेयर विकास प्रक्रियाहरू समावेश गर्न सल्लाह दिन सक्छन्।
२. इन्टर्नशिप र अपरेन्टिसशिप:
उद्योगहरूले विद्यार्थीहरूलाई इन्टर्नशिप र अपरेन्टिसशिप कार्यक्रमहरू प्रदान गर्न सक्छन्। यी अनुभवहरूले विद्यार्थीहरूलाई वास्तविक कार्य वातावरणमा आफ्नो ज्ञान लागू गर्ने, नयाँ सीपहरू सिक्ने, र पेशागत नेटवर्क बनाउने अवसर दिन्छ। नेपालको पर्यटन क्षेत्रका कम्पनीहरूले होटल व्यवस्थापन विद्यार्थीहरूलाई ग्राहक सेवा, आतिथ्य व्यवस्थापन, र संस्कृति-सम्वेदनशील व्यापार अभ्यासहरूमा हातेमालो अनुभव दिन सक्छन्।
३. संयुक्त अनुसन्धान र नवप्रवर्तन:
शिक्षण संस्थाहरू र उद्योगहरूले संयुक्त अनुसन्धान परियोजनाहरू सञ्चालन गर्न सक्छन्, जसले दुवै पक्षलाई फाइदा पुर्याउँछ। विश्वविद्यालयहरूले आफ्नो अनुसन्धान क्षमतालाई उद्योगको वास्तविक समस्याहरू समाधान गर्न प्रयोग गर्न सक्छन्, जबकि कम्पनीहरूले नवीनतम अनुसन्धानबाट लाभ उठाउन सक्छन्। उदाहरणको लागि, नेपालको कृषि क्षेत्रमा, विश्वविद्यालयहरू र कृषि-व्यवसायहरूले मिलेर जलवायु परिवर्तन-अनुकूल फसलहरू विकास गर्न सक्छन्।
४. प्राध्यापक-उद्योग आदानप्रदान:
प्राध्यापकहरूले उद्योगमा अल्पकालीन कार्यहरू गर्न सक्छन्, र उद्योगका पेशेवरहरूले विश्वविद्यालयहरूमा अतिथि लेक्हचरहरु दिन सक्छन्। यो आदानप्रदानले प्राध्यापकहरूलाई उद्योगको नवीनतम प्रवृत्तिहरूसँग अपडेट रहन र विद्यार्थीहरूलाई वास्तविक-जगत ज्ञानले सशक्त बनाउन मद्दत गर्छ। उदाहरणको लागि, इञ्जिनियरिङ संकायका प्राध्यापकहरू निर्माण कम्पनीहरूमा काम गर्न सक्छन्, जबकि इञ्जिनियरहरूले नवीनतम निर्माण प्रविधिहरू बारे कक्षाहरू लिन सक्छन्।
५. सीप विकास र पुनः तालिम:
प्रविधि र बजारमा तीव्र परिवर्तनहरूले गर्दा, जीवनभर सिकाइ महत्त्वपूर्ण बनेको छ। उद्योगहरू र शिक्षण संस्थाहरू मिलेर कामदारहरूको सीप अपग्रेड गर्न र नयाँ क्षेत्रहरूमा पुनः तालिम दिन सक्छन्। यसले बेरोजगारी कम गर्न र राष्ट्रिय कार्यबलको प्रतिस्पर्धात्मकता बढाउन मद्दत गर्छ। उदाहरणको लागि, नेपालको ऊर्जा क्षेत्रमा, परम्परागत ऊर्जा कम्पनीहरूका कर्मचारीहरूलाई नवीकरणीय ऊर्जा प्रविधिहरूमा पुनः तालिम दिन सकिन्छ।
६. नीतिगत सुधारहरू:
सहकार्यले नीति निर्माताहरूलाई शिक्षा र रोजगार नीतिहरू सुधार गर्न पनि मार्गदर्शन गर्न सक्छ। उद्योग र शैक्षिक नेतृत्वले संयुक्त रूपमा सरकारलाई कौशल विकास, स्टार्टअप इकोसिस्टम, र नवप्रवर्तन केन्द्रित नीतिहरू अपनाउन सुझाव दिन सक्छन्।
निष्कर्षमा, नेपालको भविष्य यसको मानव संसाधनको गुणस्तरमा निर्भर गर्छ। शिक्षा र उद्योग बीचको खाडल पुर्न नसक्दा, हामी आफ्ना युवाहरूको क्षमतालाई पूर्ण रूपमा उपयोग गर्न असफल भइरहेका छौं। उद्योग-शिक्षण संस्था सहकार्यले यो खाडललाई पुर्न, रोजगारयोग्य र नवप्रवर्तनशील कार्यबल तयार पार्न, र अन्ततः नेपालको आर्थिक र सामाजिक विकासलाई गति दिन सक्छ। यो अब रोजाइको कुरा होइन, तर हाम्रो राष्ट्रको समृद्धिको लागि एक आवश्यकता हो।
