काठमाडौं । हालैको एक अध्ययनले नेपालबाट बंगलादेशतर्फ निर्यातका लागि उच्च सम्भावना भएका १०३ उत्पादन पहिचान गरेको छ । जसले दुई छिमेकी मुलुकबीचको व्यापारमा उल्लेखनीय वृद्धिको अवसर देखाएको छ । साउथ एशिया वाच अन ट्रेड, इकोनोमिक्स एन्ड इन्भायरोन्मेन्ट (सावती) ले सार्वजनिक गरेको नेपाल–बंगलादेश व्यापारसम्बन्धी प्रतिवेदनले हार्मोनाइज्ड सिस्टम (एचएस) कोड ६ भएका १०३ प्रकारका वस्तुको बंगलादेश निर्यातको सम्भावना उच्च रहेको उल्लेख गरेको छ । विस्तृत कार्यविधिको प्रयोग गरी अनुसन्धानकर्ताहरूले ८–अङ्के एचएस कोड स्तरमा १६४ उत्पादनहरू पहिचान गरेका छन्, जुन ६–अङ्के एचएस कोड स्तरमा १०३ उत्पादन बराबर हुन्छन् । तीमध्ये २६ कृषि उत्पादन र ७७ गैर–कृषि उत्पादन छन्, जसले विभिन्न क्षेत्रहरूमा नेपालको सम्भावना देखाउँछन् ।उत्पादन समूहका हिसाबले ‘खनिज तथा धातु’ सबैभन्दा धेरै संख्यामा रहेका छन्, भने ‘तेलविजन बियाँ, चिल्लो पदार्थ र तेल’ वर्गमा निर्यात मूल्यका हिसाबले अग्रस्थानमा छन् । यसपछि ‘कपडा’ वर्गले पनि बलियो सम्भावना देखाएको छ ।
यद्यपि यो सम्भावना हुँदाहुँदै पनि, अध्ययनले उल्लेख गरेको छ कि यी उत्पादनमध्ये धेरैजसोको बंगलादेशतर्फको निर्यात अहिले शून्य वा अति न्यून छ । केही अपवाद बाहेक—जसमध्ये सबैभन्दा उल्लेखनीय बस्तु महसुरो हो । अन्य उत्पादनहरूको निर्यात नगण्य छ ।विज्ञहरुका अनुसार, यस्तो कमजोर निर्यात व्यापारिक अवरोधहरू—चाहे शुल्कीय होस् वा गैर–शुल्कीय—का कारण भएको देखिन्छ । जसले नेपाली उत्पादनहरूलाई बंगलादेशी बजारमा प्रवेश गर्न कठिन बनाएको छ । यस्ता अवरोधहरू अध्ययनको आगामी खण्डमा विस्तृत रूपमा विश्लेषण गरिनेछ । यसले नेपाल र बंगलादेशबीचको आर्थिक सहकार्य विस्तार गर्न हालका व्यापारिक अवरोध हटाउन र नीतिगत पहल आवश्यक रहेको स्पष्ट संकेत गर्दछ ।
